Borsada İşlem Gören Yatırım Araçları Nelerdir?

Borsada İşlem Gören Yatırım Araçları Nelerdir?

Yatırım günümüzde zengin olmak için atılan en önemli adım olarak kabul ediliyor. Çalışarak ya da bir şey üreterek belirli bir seviyeye kadar yükselebilirsiniz. Ancak yatırım araçlarını bilinçli bir şekilde kullanırsanız daha hızlı bir şekilde yükselme şansınız var. Bunun için en çok tercih edilen fiziki olmayan yatırım araçlarına yapılan piyasa borsadır. Borsa, içerisinde fiziki olarak yatırım yapılmayan çok sayıda yatırım enstrümanı bulunuyor. Bunların neler olduğunu bilmek ve onlara yatırım yaparken nelerin etkili olduğunu farkına vararak yatırım yapmak size istediğiniz geliri kazandırır. Bu yazımızda sizlere borsa da işlem yapılabilen tüm yatırıma araçları hakkında bilgi vermeye çalışacağız. Eğer bir gün sizde borsaya giriş yapma planları yapıyorsanız başlangıç olarak bunları öğrenebilirsiniz.

Borsa enstrümanlarını yazmadan önce piyasanın en büyük avantajı online işlem yapılabilme kapasitedir. Günün belirli saatleri olan piyasaya ulaşmak için tek ihtiyacınız olan internet erişimidir. Bu yıllarda evinde ya da iş yerinde internet olmayan kimse yok. Bir de aracı firma ile anlaşarak bir yatırım hesabı açtırmalısınız. Yatırım hesabının nasıl açılacağını ve açılırken nelere dikkat edileceğini bir başka yazımızda sizler ile paylaşmaya çalışacağız. Bu ikisine sahip olarak aşağıda sizler ile paylaşacağımız yatırım araçlarını kullanarak günün belirli saatler arasında alım satım işlemlerini gerçekleştirebilirsiniz. Tabi bunlardan önce kesinlikle borsa eğitimi almalısınız.

Borsada bulunan yatırım araçları 4 farklı ana başlığa ayrılmaktadır. Bunlar kıymetli evraklar, dövizler, emtialar ve borsa endeksleridir. Bunlarda kendi aralarında farklı yatırım araçları bulunuyor. Kıymetli evrakların içerisinde hisse senedi, tahvil ve bono bulunuyor. Döviz de EUR/USD, USD/TRY ve EUR/TRY pariteleri bulunuyor. Emtialar ise altın, petrol, gümüş, bakır ve tarım ürünleri bulunuyor. Borsa endeksleri ise borsanın genel değerini ifade ediyor. Ülkemizde ki çeşitli borsaların endekslerine yatırım yapabilirsiniz. Şimdi ise bu enstrümanları daha yakından incelemeye başlayalım. Bu sayede tüm detaylarını öğrenmiş olacağız.
Kıymetli Evraklar

Borsa piyasası içerisinde işlem yoğunluğu bakımından ilk sırada bulunan yatırım araçlarıdır. Yukarıda söylediğimiz gibi hisse senedi, tahvil ve bono’dan oluşmaktadır. Şimdi bunların avantajlarından ve zararlarından bahsedelim.

• Hisse Senetleri

Şirketler tarafından borsa piyasasına sunulan hisse paylarını ifada etmek için kullanılır. Borsada işlem gören her şirketin paylarından bir kısmının halka arz edilmesi ile gerçekleştirilir. Buna yatırım yapmak için takip ettiğiniz şirketin ve piyasayı çok iyi bilmelisiniz. Yakın ya da uzun zamanda hisse senedinde gerçekleşebilecek değişimlerin farkına varmanız gerekiyor. Eğer takibi çok iyi yapamazsanız yanlış hisse senedine yatırım yapabilirsiniz. Bu enstrümana yatırım yapmadan önce fiyatlarını neden dalgalandığını öğrenmelisiniz.

• Tahvil

Uzun vadeli olarak yatırım yapmak isteyenler tercih ettiği bir borsa yatırım aracıdır. İki farklı tahvil vardır. Şirket tahvilleri ve devlet tahvilleridir. Bunlardan devlet tahvilleri en az riske sahip olan yatırım aracıdır. Tahvilde şirkete belirli miktarda borç vermiş oluyorsunuz. Vade süresi geldiğinde ise alacağınızı bu tahvil karşılığında belirli bir faiz oranı işlemiş olarak tahsil ediyorsunuz. Borsa piyasası içerisinde zarar riskinin olmadığı tek yatırım aracıdır diyebiliriz. Risksiz bir yatırım enstrümanı arıyorsanız ve uzun vade beklemeyi göze alıyorsunuz tercihiniz bu olmalıdır.

• Bono

Bono genellikle tahvil ile sıklıkla karıştırılmaktadır. Bunun nedeni bono ve tahvil işlemlerinin büyük bir kısmının aynı olmasıdır. Bu iki yatırım enstrümanını birbirinden ayıran tek fark ise vadeleridir. Tahvilin vadesi 1 yıl ve üzerinde olabilirken, bononun vadesi en uzun 1 yıl olabilmektedir. Bonoda iki farklı şekilde yatırım yapabilirsiniz. Bu özelliği tahvil ile aynıdır. Hem şirket bonolarına hem de hazine bonolarına yatırım yapabilme imkanınız var. Hazine bonosu en güvenli yatırım aracıdır diyebiliriz. Eğer şirket bonosuna yatırım yapmayı düşünüyorsanız öncelikle şirketi ve hizmet verdiği piyasayı çok iyi araştırmalısınız. 1 yıl uzun bir süre unutmayın.

Dövizler

Fiziki ve fiziki olmayan şekillerde yatırım yapılan yatırım enstrümanlardan birisidir. Borsada farklı şekillerde dövizlere yatırım yapılabilir. Dövizler çok çeşitlidir. Dövizin Türkçe karşılığı ülkenin para birimidir. Amerikan dövizi dediğimize aklımıza dolar, Avrupa dövizi dediğimizde ise Euro gelecektir. Ülkemiz borsasında üç farklı döviz çeşidi işlem görmektedir. Bunlar EURO, Türk lirası ve Dolardır. Bunlara borsa da nasıl yatırım yapılacağı ve yatırım yapılırken nelere dikkat edileceğine değinelim.

• EUR/USD Paritesi

Dünyada sayılı rezerv paralar vardır. Bu rezerv paralar arasında en çok tercih edilen iki tanesi dolar ve Euro’dur. Bu ikisinin karşılaştırılması ile ortaya Euro-dolar paritesi çıkar. Bu ikisinin oluşturduğu yatırım aracına yönelebilirsiniz. Ancak öncelikle pariteyi neyin etkilediğini bilmelisiniz. Dolar- EURO paritesini başlıca ekti eden iki kurum vardır. Birisi FED yani Amerika Merkez Bankasının almış olduğu kararlar. Diğeri ise ECB yani Avrupa Merkez Bankasının almış olduğu kararlar. Bunların yanında sosyal ve siyasi gelişmelerde paritede dalgalanmalara neden olur.

• USD/TRY Paritesi

En çok tercih edilen döviz yatırım şeklidir. Burada ki paritenin oluşumu Türk lirası ile doların karşılıklı gelmesi ile oluşmasıdır. Bu paritenin en çok etkilendiği nokta ise iki ülke arasında yaşanan ve birbirlerini etkileyen tüm gelişmelerdir. Amerika’da beklenmeyen şekilde sonuçlanan başkanlık seçimini buna örnek gösterebiliriz. FED açıklamaları da dolar paritesini etkileyen en önemli etkenlerden birisidir. Eğer sizde bu pariteye yatırım yapmayı düşünüyorsanız bunları dikkatli bir şekilde takip etmelisiniz.

• EUR/TRY

Avrupa Birliği para birimi olan EURO ve ile Türk Lirasının karşılıklı gelmesi ile oluşan bir paritedir. Ülkemizin dış ticaretinin büyük kısmını Euro bölgesine yapması gerçeğini yatırım yaparken her zaman gözünüzün önünde bulundurun. O nedenle Avrupa birliği ile yaşanan tüm gelişmeleri yakından takip etmeli ve ticari gelişmeleri izlemelisiniz. Bu Euro-TL yatırımınızı kazançlı bir hale getirme de size yardım edecektir.

Emtialar

Borsada risk diğer piyasalar göre çok azdır. Riskin az olduğu çok sayıya enstrüman bulunur. Bunların birçoğu da emtilar arasındadır. Sizde borsa emtialarına yatırım yapacaksanız öncelikle bu araçların neden düşük bir riske sahip olduğunu öğrenmelisiniz. Emtia pariteleri faizden etkilenmediği ve uzun vadede sürekli olarak yükseliş gösterdiği için tercih edilmektedir. Eğer sizde emtialara yatırım yapmak istiyorsanız yazının devamını dikkatli bir şekilde okumalısınız. Kıymetli madenler, orman ve tarım ürünleri, gıda maddeleri ve hammeddeler emtialar arasındadır. Biz sizlere bu yazıda en çok tercih edilen 5 yatırım aracından bahsedeceğiz.

• Altın

Hem fiziki hem de fiziki olmayan şekillerde dünyanın belki de en çok tercih ettiği yatırım aracıdır. Sadece borsa piyasasında değil tüm piyasalarda yatırımcıların güvenini kazanmayı başarmış bir yatırım aracıdır. Bu yüzyıllardır gelen bir güvenin ortak etkisi diyebiliriz. Borsada sıklıkla tercih edilen portföy yatırımları arasında altın her zaman yer almaktadır. Altın yatırımı yapacaksanız araştırmalarınızı takibinizi mikro düzeyden çok makro olarak gerçekleştirmelisiniz.

• Petrol

Petrol, 20. Ve 21. Yüzyıl dünya sınırlarının şekillenmesinde yeri olan önemli bir yatırım aracıdır. Ancak bu yüzyılında başında dünyanın giderek alternatif enerji kaynaklarına yönelmesi günümüzde değerinin düşmesine neden olmuştur. Petrol emtiasına yatırım yapacaksanız dikkat etmeniz şeylerin başında küreler piyasalar yer almaktadır. OPEC’i yakından takip etmelisiniz. Yakın zamanda yaşanan parite düşüşünün önüne geçmek için tüm petrol üretiminin sınırlanacağını açıkladılar. Bir nebze olsun paritenin sabitlenmesi sağlandı.

• Gümüş

Yer altından çıkarılan değerli madenler arasında altından ardından en çok tercih edilen yatırım aracı gümüştür. Fiziki yatırımı hem zordur hem de kazancı olmayan bir yatırımdır. Ancak borsada gümüş’e yatırım yaparsanız daha kazançlı bir işlem yapmış olursunuz. Bunun en büyük nedeni teminatının çok az olmasıdır. Birçok yatırımcı bu nedenden dolayı gümüşe yatırımı tercih etmektedir.

• Bakır

Dünya üzerinde birçok farklı alanda kullanılan değerli bir madendir. Bu enstrümana genel olarak o piyasada işlem yapan sektörde bulunan kişiler tarafından fiziksel olarak yatırım yapılır. Borsada işlem görmesi ile tüm portföylerde yerini almasına neden olmuştur. Bakır yatırımı yapacaksanız en çok dikkat etmeniz gereken bakır sektöründe yaşanan tüm gelişmeleri incelemek olmalıdır. Bu değişimleri göz önüne almak önemlidir.

• Tarım Ürünleri

Çok sayıda tarım ürünü borsada işlem görmektedir. Pamuk, Mısır, Buğday ve kakao bunlardan bazılarıdır. Fiziki yatırımının çok fazla dezavantajı vardır. Depolama sorunu bunlardan birisidir. Ve taşınma işlemi yapılırken zarar görme ihtimalinin yüksek olması da yatırımının borsa üzerinden yapılması gerekliliğini ön plana çıkarmaktadır. Bu nedenle genellikle tarım ürünleri yatırımı için yatırımcılar borsayı tercih etmektedir. Eğer sizlerde tarım ürünlerine yatırım yapacaksanız iklim koşullarını yakından takip etmelisiniz. Bunun yanında üretici ülke konumunda olan yerlerde yaşanabilecek salgınlar, arz ve talep dalgalanmalarını da yakından takip etmelisiniz. Her tarım ürünü emtiasının farklı şekillerde etkilenme yolları vardır.

Borsa Endeksleri

Borsa endeksleri yatırım yapılabilecek araçlardan birisidir. Endeks hakkında daha detaylı bir yazımızı sitemizde bulabilirsiniz. Borsa endeksi piyasada işlem yapılan tüm yatırım araçlarının fiyat ve maliyet performansları ile ortaya çıkan veriler ile endeks ortaya çıkmaktadır. Genel olarak tüm borsada yapılan işlemleri ifade etmek için kullanılır. Tüm piyasayı içine aldığı için piyasa da bulunan bir enstrümanın paritesinde düşüş gerçekleşmesi piyasa endeksinde kötü yönde bir değişime neden olmaz. Ancak tüm piyasa genelinde yaşanan genel bir düşüş borsa endeksinin düşmesine neden olur.

Bu da borsa endeksi yatırımını güvenli bir yatırım aracı olarak tercih edilmesine neden olur. Ülkemizde genel hizmet veren 3 adet borsa vardır. Bu da demek oluyor ki 3 farklı yöntem ile borsa endeksine yatırım yapabilirsiniz. BIST 100, BİST 50 ve BİST 30 endekslerine yatırım yapabilirsiniz. Hepsinin kendine ait özellikleri vardır. Hepsini kapsayan BIST 100 endeksi her gün ekonomi programlarında gördüğümüz değeri ifade etmektedir.

• BİST 100 Endeksi

Borsada işlem gören şirketler arasında en büyük hacme sahip olan 100 tanesini içine alır. Yani ülke piyasalarında ki en güçlü şirketleri ifade etmektedir. Bunların hisse senetlerine, bono ve tahvillerine yapılan alım satım işlemlerini ifade etmek için kullanılır.

• BİST 50 Endeksi

Piyasada ki en güçlü 50 şirketin hisse senetlerini ifade etmek için kullanılır. Bu piyasaya giriş yapabilmek için belirli şartları yerine getirmelisiniz. Yatırımcıların sıklıkla tercih ettikleri hisse senetleri genelde bu piyasanın içinde olmaktadır.

• BİST 30 Endeksi

Bunun ne olduğunu zaten anladığınızı düşünüyoruz. Gene de en güçlü 30 şirket hissesini ifade etmek için kullanılır. Genellikle yükseliş trendinde olan ve tüm borsa işlem hacminin büyük bir kısmını bu endeks oluşturuyor diyebiliriz. Güvenli bir yatırım aracı olarak genel de tercih edilen bir enstrüman olarak kabul edilmektedir.