IMF (International Monetary Fund) halk lisanında ekonomik olarak sıkıntı yaşamakta olan ülkelere yardım eli uzatarak borçlanılan bir banka gibi faaliyet göstermekte olan uluslararası para fonu olarak değerlendirilir. 1945 yılında resmi bir şekilde birleşmiş milletler toplantısıyla 29 üye tarafından imza ile kurulmuştur. 1947 senesi itibari ile faaliyet göstermeye başlamıştır. Bu kuruluştan ilk borç olan ülke ise Fransa olmuştur.
Parasal mevzularda küresel olarak işbirliği ve mali istikrar sağlamak adına faaliyet göstermekte olan IMF nin merkezi Washington’dadır. Ticaretteki uluslararası sistemi kolaylaştırarak sürdürebilir bir ekonomik büyümeği sağlamak adına görev vermektedir. Bu hedefleri ile birlikte ihtiyacı olan ülkelere belirlemiş olduğu şartlar çerçevesinde borç vermektedir.
Görevleri
Ülkelerin yaşamış oldukları ekonomik kriz dönemlerine bu durumu atlatabilmeleri adına borç vermek görevleri arasında yer alır. Ancak görevi sadece bundan ibaret değildir. Diğer yandan ülkelerin politikalarını takip ederek onların daha liberal bir sistem ile dış ticaret rejimini uygulamaları adına özendirmektedir. Ülkelerin ticari bankalara veya resmi kurumlara borç ödeyememesi halinde ara buluculuk görevini üstlenir. Ekonomilerine ve ülkelerine dinamiklerine göz atarak hükümetlere ve merkez bankalarına bazı tavsiyelerde bulunmaktadır. Bölgesel ya da küresel ekonomilerin durumuna bakarak araştırma ve analizleri gerçekleştirir. Ekonominin iyileşmesi konusunda ülkelere yardım etme amaçlı teknik açıdan eğitimler verir.
Amaçları
Ana amaç paraya duyulmakta olan güvenin azalması ile birlikte para değerinin saptanması adına bir kurum oluşturmaktadır. Üyelere borç vererek üye olan ülkelerin ekonomisini ve küresel ekonomiyi takip ederek uluslararası boyutta bir istikrar oluşturmayı amaçlar. Uluslararası bir şekilde işbirliğinin sağlanması adına hizmet verir ve teşvik eder. Milletlerarası ticaretin dengeli bir biçimde gelişmesini ve ticaretin kolay bir hal almasını ister. Üye olan devletlerin istihdama ve yüksek büyüme hızına ulaşması adına imkân yaratır. Kambiyo istikrarını sağlamak adına devalüasyon oluşmasını engellemeyi amaçlar.
Borç Almak İçin Gerekli Şartlar
Ülkelerin birçoğu bu kuruluştan borç almak için talepte bulunmaktadır. Bu durum bir prestij meselesi gibi algılanarak borç almakta olan ülkeler diğer ülkelere nazaran daha güvenilir bir durum ile öne çıkmaktadır. Borç olmakta olan ülke diğer ülkelere göre borç verilebilir bir konuma gelmektedir. Fakat IMF den borç alabilmek için ağır bir bilanço açığının bulunması gereklidir. Diğer taraftan alınan borçların geri ödenebilmesi adına kapasitesinin olması gereklidir. Çünkü IMF kendisini garantiye almadan önce hiçbir ülkeye borç para vermemektedir. Borç alınabilmesi için ülkeleri bazı şartları kabul etmesi gerekmektedir. Kamu giderlerinin azaltılması gerekir ve vergilerin artması adına önlem alınmalıdır. Para arzı kısılarak serbest fiyat politikası izlenmelidir. Ulusal paranın değeri azaltılmalıdır. Geri ödeme adına belirlenen süre 3-5 yıldır. Kredilere bir faiz oranı belirlenmektedir. Ancak bu düşük bir orandır. Alınan borç ülkenin kendi para birimi ile ödenebilmesi ile birlikte IMF’nin belirlemiş olduğu SDR cinsinden de ödenebilmektedir.
Türkiye’nin IMF İle Olan İlişkisi
1947 yılından itibaren Türkiye’de organizasyona üye olarak 19 stand-by anlaşmasını imzalamıştır. 1961 yılında dönemin başbakanı olan Cemal Gürsel’in kurmuş olduğu 24. Hükümet zamanında ilk anlaşma imzalanmıştır. 1970 senesine kadar anlaşmalara bir yenisi daha eklenmiştir. 1970-80 dönemleri arasında IMF kredilerine başvuru yapılmamıştır. 1980 yılında ise uzun süreçli bir stand-by anlaşması imzalanmıştır. Ülkemizin aralıklar halinde devam eden borçlanması 61. Hükümet döneminde Recep Tayyip Erdoğan zamanında bitmiştir. Yaklaşık 420 milyon dolarlık son taksit 2013 yılında ödenmiştir. 10 senede bu kuruma toplamda yaklaşık 23 milyar dolar borç ödendikten sonra 52 yıldır borçlu olan kuruma borç sıfırlanmıştır.
YORUM GÖNDER