Yenidoğan Sarılığı Nedir ve Neden Olur ?
Sarılık yaşamın ilk haftasında olan, vaktinde doğmuş olan bebeklerin yaklaşık olarak %50-60 oranlarında ve prematüre bebeklerin % 80 gibi oranlarda görülmektedir. Yani yeni doğmuş olan bebeklerde mutlaka az yada çok derecede sarılık olmaktadır.
Bebeklerde Sarılık Süreci Nasıl Olur ?
Sarılık, kan içerisinde bulunan safra boyasının yani tıp dilinde bilirubinin birikmesine bağlı olarak, deri ve mukozaların sarıya boyanması durumuna denir. Yenidoğan bebeklerde bilirubinin normal olarak kabul edilebilecek değeri 2-4 mg’dır. Eğer bu değer 4 ile 7 mg’ı aşarsa, ikter denilen sarılık ortaya çıkar. Sarılık ilk olarak önce burun, göz akları, yüz ve göğüste daha sonrasında ise bacaklarda belirgin hale gelmeye başlamaktadır. Eğer hemen tedavi edilmezse, oluşum nedenine göre değişiklik göstermek kaydı ile bütün vücut sararır yada belirli bir noktadan sonra başladığı sırayı takip ederek azalarak kaybolur. Yenidoğan da 2 gün içerisinde ortaya çıkan sarılığı ciddi olarak araştırmak gerekmektedir. Çünkü yenidoğanlar da normal olarak kabul edilebilecek sarılık ancak 3 günün geçmesinden sonra görünür hale gelir.
Yenidoğan Sarılığı Nasıl Meydana Gelir ?
Kan içerisinde bulunan kırmızı küreler belli bir süre kadar yaşayıp, ölür ve değişik yerlerde imha edilirler. Bundan dolayı ortaya çıkan hemoglobin, değişik yaşayarak önce biliverdin, sonra bilirubin denilen bir maddenin belirmesine yol açmaktadır. Normal olarak bu madde karaciğere taşınır. Karaciğer hücreleri tarafından bağlanır ve safra yolu ile atılır. Yeni doğan bebeklerde bu mekanizma tam olarak çalışmadığı için, bu maddenin kan içerisindeki miktarı artar. Sonuç olarak bakıldığında ise mukozalar ve ciltte birikmesi ile beraber sarılığın ortaya çıkmasına sebep olur.
Bilirubin Maddesi Vücuda Zararı Var Mıdır ?
Karaciğerde tutulan ve bağlanmış olan direkt bilirubinin zehirli etkileri bulunmaz. İndirekt olan bilirubin ise, belli bir miktarı aşmayana kadar çocuklara zarar vermez. Ama belirli miktarı aşınca, beyin ve omuriliğe geçerek bu dokuları boyamaya başlar. Sinir dokusu için oldukça zehirli olan madde burada birikerek ölümcül sonuçlar doğurabilecek yada ömür boyu kalabilecek zararlara sebep olur. Bireylerde kernikterus adı verilen ve ömür boyunca hem fiziksel ve hem de nörolojik izler bırakacak olan bir hastalık türünün ortaya çıkışına sebep olmaktadır.
Fizyolojik Sarılık Ne Anlama Gelmektedir ?
Tam gününde doğan bebeklerin % 60 gibi oranlarda, erken doğan bebeklerin ise % 80 gibi oranlarında, 2 ile 3. günden sonra başlayan bir sarılık ortaya çıkar ve buna fizyolojik sarılık adı verilmektedir. Fizyolojik sarılık 7 ile 10 gün içerinden kaybolur.
Erken doğmuş olan bebeklerde 12 mg, normal doğmuş olan bebeklerde ise 14-16 mg’a kadar normal kabul edilmektedir.
Kan Gruplarının Uyuşmazlığından Dolayı Oluşan Sarılık Nedir ?
Annenin kan RH faktörü negatif ve yenidoğan bebeğinki pozitif ise, bebeğin bu + faktörü anne kanına geçtiği durumda, antikor adı verilen bir maddenin yapımına sebep olur. Bu madde daha sonrasında ise tersine olarak anneden bebeğe geçmektedir ve bebeğin kanında bulunan kırmızı kürelerin patlamasına sebep olur.
Bu durumun yaşanması ise istenenden çok daha fazla indirekt bilirubinin açığa çıkmasına sebep olur. Bu nedenle fizyolojik miktarları çok aşan sarılıklar meydana gelir. Bu da son derece acil bir durum yaratır.
Tanı Nasıl Koyulur ?
Anne adaylarının kanı RH negatif, baba adaylarının ise RH pozitif olması durumunda yaşandığında yakın izleme yapılır. Anne adaylarına 20 ile 24 hafta aralarında indirekt coombs testi yapılır; eğer test sonucu yüksek ise bu kez amniosentez yapılarak bilirubinin artış gösterip göstermediği saptanır. Bebek dünyaya geldiği zaman ise direkt olarak coombs testi, kansızlık testi bunun yanı sıra kordon kanında bilirubin ve hemoglobin bakılması ve yapılacak olan bazı kan testleri ile tanı koyulmaktadır.
Tedavisi Nasıl Yapılır ?
Sarılık durumu yaşanmasında tedaviye anne karnında yada doğumdan sonra başlanması mümkündür. Anne karnında bulunan bebekte ağır sarılık saptanan durumlarda, intrauterin transfüzyon adı verilen anne karnında olan bebeğe, bebeğin kendi kordonu vasıtasıyla uygun kanın verilmesi işlemi uygulanmaktadır. Fakat yapılan bu uygulama 34 haftadan büyüklere uygulanamaz.
Doğum sonrasında eğer bebeğin kan bilirubin değerleri olduğundan çok fazla ise kan değişimi yapılmaktadır. Daha hafif olan durumlarda fototerapi yapılır. Fototerapi tam olarak belirli dalga boyundaki ultraviyole ışınlarının (UVB) kullanıldığı sıklıkla tercih edilen bir tedavi yöntemidir. Bu ışık sayesinde bilirubinin idrar ve dışkı yoluyla bebeğin vücudundan atılmasını sağlar. Fototerapi uygulaması bebeklere herhangi bir şekilde zarar vermez
YORUM GÖNDER